Çin'in Ay'dan getirdiği örnekler, Ay'ın oluşumuyla ilgili uzun süredir süregelen bir gizemi aydınlattı. 28 Şubat tarihinde yayınlanan yeni bir araştırmaya göre, Chang'e-6 göreviyle Güney Kutbu-Aitken Havzası'ndan alınan örnekler, Ay'ın ilk dönemlerinde tamamen erimiş bir "magma okyanusu"yla kaplı olduğunu gösteriyor. Bu keşif, Dünya'nın uydusunun kökeni ve evrimi hakkında kritik bilgiler sunuyor.

Ay'ın Magma Okyanusu: Yeni Kanıtlar

Çin Ulusal Uzay İdaresi'nin öncülüğünde gerçekleştirilen araştırma, Science dergisinde yayımlandı. 1.935,3 gram Ay materyali getiren Chang'e-6 görevi, insanlığın ilk kez Ay'ın uzak tarafından örnek toplamasını sağladı. Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Jeoloji Enstitüsü'nün araştırmacıları, 2 gram örnek üzerinde çalışma yürüttü. Araştırmacılar, Ay'ın uzak ve yakın taraflarından alınan bazalt örneklerinin bileşiminin benzer olduğunu tespit etti. Bu bazalt örneklerinin yaşı yaklaşık 2,823 milyar yıl olarak belirlendi ve bu da Ay'ın magma okyanusu modelini destekliyor. Araştırma ayrıca, Güney Kutbu-Aitken Havzası'nın oluşumuna neden olan dev çarpışmanın Ay'ın ilk mantosunu etkilemiş olabileceğini ortaya koydu.

Uzak Tarafın Gizemi Çözülüyor

Daha önce, Ay'ın yakın tarafındaki örnekler temel alınarak oluşturulan magma okyanusu modeli, yeni oluşan Ay'ın küresel bir erime sürecinden geçtiğini ve bunun devasa bir magma okyanusu oluşturduğunu öne sürüyordu. Bu okyanusun soğuyup kristalleşmesiyle, yoğunluğu düşük olan maddeler yüzeye çıkarak kabuğu, yoğunluğu yüksek olanlar ise içe doğru çökerek mantoyun oluşumuna neden oldu. KREEP (potasyum, nadir toprak elementleri ve fosfor) tabakası ise erimiş durumdaki diğer maddelerden oluştu. Ancak, uzun yıllar boyunca sadece yakın taraftan alınan örnekler bu modelin eksik kalmasına neden oldu. Chang'e-6 göreviyle Ay'ın uzak tarafından alınan örnekler, bu eksik parçayı tamamladı. Araştırmacılar, KREEP tabakasının Ay'ın uzak tarafında da bulunduğunu ve bazalt bileşiminin benzerliğini tespit ettiler. Bu durum, tüm Ay'da küresel bir magma okyanusunun varlığını destekliyor.

Güney Kutbu-Aitken Havzası ve Ay'ın Evrimi

Chang'e-6'nın iniş yaptığı Güney Kutbu-Aitken Havzası, 2.500 kilometre genişliğinde ve 13 kilometre derinliğindeki devasa bir krater. Bilim insanları, bu havzanın 4,3 milyar yıl önce gerçekleşen devasa bir asteroid çarpışmasıyla oluştuğunu düşünüyor. Bu, Güneş Sistemi'ndeki en büyük çarpışma havzası olarak kabul ediliyor. Araştırma, Ay'ın yakın ve uzak taraflarından alınan bazalt örneklerindeki kurşun izotopu evrim yollarının farklı olduğunu ortaya koydu. Bu durum, Ay'ın farklı bölgelerinin, magma okyanusunun kristalleşmesinden sonra farklı şekillerde evrildiğini gösteriyor. Dev çarpışma olayları, özellikle Güney Kutbu-Aitken Havzası'nı oluşturan çarpışma, Ay'ın mantosunun fiziksel ve kimyasal özelliklerini değiştirmiş olabilir. Ay, bir zamanlar küresel bir magma okyanusuyla kaplıydı, ancak sonradan gelen asteroid bombardımanı Ay'ın uzak ve yakın taraflarında farklı evrim süreçlerine neden oldu.